di handap ieu teh mangrupa artikel dina basa sunda, aya 5 artikel jeung pamadegan abdi sareng kacindekan artikelna. mugi-mugi aya gunana.
(Di bawah ini merupakan artikel dalam bahasa sunda, ada 5 artikel dengan pendapat saya serta kesimpulan artikelnya, semoga bermanfaat)
Artikel 1
Basa, Kesenian, jeung kahirupan sunda
Ku
ayana kamekaran téknologi internét nu ngarambah nepi ka tepis wiring,
tétéla mawa pangaruh nu kalintang hadé kana kahirupan basa Sunda. Sanajan
téknologi datangna ti deungeun, tapi lain hartina mareuman basa Sunda. Perkara
ieu bisa diimeutan dina sawatara jejaring sosial, saperti facebook. Réa
diantarana anu tara asa-asa deui ngawangkong téh ku basa Sunda tur bisa kabaca
ku balaréa. Malah aya rasa kareueus kana basa Sunda, mangsa 
bisa ngawangkong
ngagunakeun basa indung. Lebah dieu, bisa dicindekeun yén naon rupa anu jolna
ti deungeun téh henteu salawasna goréng, malah nu hadé ogé kacida réana. Kilang
kitu, kalintang gumantung kana kumaha carana urang ngamangpaatkeunana pikeun
kahadéan.
Poé
basa indung anu dipiéling saban 21 Fébuari tangtu bakal leuwih haneuteun ku
ayana natrat yén basa indung téh hirup kénéh, dina harti masih diparaké ku
masarakat dina wangkongan sapopoé. Lain baé basa Sunda, da kaasup basa indung
sélér séjénna ogé jadi leuwih hirup ku ayana kamekaran téknologi. Lebah dieu
seukeutna sawangan UNESCO téh, anu antukna netepkeun 21 Fébuari minangka Poé
Basa Indung Internasional.
Héabna
sumanget pikeun ngamumulé basa Sunda ogé bisa karasa ti kalangan rumaja.
Contona, dina Féstival Drama Basa Sunda (FDBS) Pelajar anu diayakeun ku Téater
Sunda Kiwari, pesertana bisa ngajaul ngaleuwihan targét panitia. Sabada
pendaptaran FDBS Pelajar ditutup, kacatet 49 grup téater rumaja nu miluan dina
éta féstival. Lain baé patandang ti Jawa Barat, da aya ogé peserta anu jolna ti
Banten. Basa Sunda henteu bisa dipisahkeun ku wilayah administratip. Komo deui
Banten mah kapan sidik Sunda pisan.
Ku
leuwih hirupna basa Sunda, boh di dunya maya atawa dina kahirupan sapopoé,
dipiharep mawa pangaruh hadé pikeun masarakat. Budaya Sunda tetep bisa kajaga
pikeun ngawangun kahirupan nu silih asah, silih asih, tur silih asuh. Réréongan
dina kahadéan, wanoh jeung baraya katut tatangga, muga leuwih natrat deui.
Urang Sunda bisa ngigelan kamekaran jaman, bari henteu kudu ngaleungitkeun
idéntitasna salaku urang Sunda. Pon kitu deui, taya salahna mikaresep kasenian
deungeun kalayan henteu kudu mopohokeun kasenian banda urang.
Dina
mangsa globalisasi kiwari, taya deui pilihan iwal ti kudu wani aub tarung dina
persaingan. Urang Sunda kudu siap tandang makalangan sangkan henteu jadi
galandangan di lembur sorangan. Pangpangna mah nurutkeun data statistik, di
lembur sorangan ogé tétéla urang Sunda méh kaléléd ku para pendatang. Widang
ékonomi, pulitik, katut kasenian, ulah nepi ka kajadian jati kasilih ku junti.
Urang Sunda kudu bisa hirup kalayan walagri di lemah cai Sunda. Ironis kabina-bina
mangsa nyaksian urang Sunda nu teu kabagéan pacabakan tur teu mampuh mibanda
pangiuhan. Di sisi séjén, réa nu hirupna medah-meduh, malah ngarasa bingung
kudu kumaha méakeun raja kaya.
Dina
kaayaan sarupa kitu, naha kamana atuh palsapah “silih asih” téh jeung sasama
téh? Naha urang bet téga ngantepkeun baraya nu katalangsara di sarakan
sorangan? Ku kituna, lain baé ngamumulé basana jeung kasenianna, tapi nu leuwih
utama mah miara ajén inajén jeung saripati kalinuhungan budayana pikeun
dipraktékeun dina kahirupan sapopoé.
Lamun
“silih asah, silih asih, jeung silih asuh” geus bisa diterapkeun dina kahirupan
sapopoé, tangtu beuki éndah Sunda téh. Éndah alamna, éndah kahirupanana. Hirup
basana, hirup kasenianna, tur hirup budayana. Apan harti “Sunda” téh éndah. Rék
ditarjamahkeun kana basa naon ogé, “Sunda” mah salawasna éndah tur reumbeuy
kahadean
Kacindekan: Urang sunda kudu siap ngalawan mangsa globalisasi ku teu
mopohokeun basa jeung kasenian sunda ku cara ngawangun kahirupan silih asah,
silih asih, tur silih asuh.
Pamadegan Abdi: Kahirupan silih asah, silih asih tur silih asuh
mangrupakeun salah hiji solusi keur ngajagakeun budaya sunda di tengah mangsa
golabalisasi ieu. Utamana kalangan rumaja kiwari nu geus kabawa arus
globalisasi sangkan henteu mopohokeun budaya jeung kasenian sunda
Artikel 2
Tulak bala singlar runtah
Pasualan runtah di Bandung tacan tuntas sanajan
geus aya Tempat Pembuangan Akhir (TPA) di wewengkon Cigending, Cipatat,
Kabupaten Bandung. Nepi ka kiwari ogé runtah masih tingtalambru di sawatara
jarian samentara. Teu pamohalan, sababaraha taun deui, runtah bakal
ngahunyud. Sabab, produsén runtah beuki rongkah, kalayan henteu diimbangan ku
cara ngokolakeun anu idéal. Solusina lain sakadar néangan lahan TPA anu lega.
Pangna kitu, lantaran salega-legana lahan anu disayagikeun, lila-lila mah bakal
mentung ngagunung nampung runtah urang Bandung.
Mangkaning sasaha ogé geus pada awal,
yén runtah téh bisa ngadatangkeun mamala atawa balai. Geus puguh sabangsaning
panyakit alatan polusi. Katambah deui pangalaman tragédi ngabeledugna gunung
runtah di TPA Leuwigajah nu geus ngubur kampung-kampung sakuliah Leuwigajah
jeung tatar Batu Jajar (21/02/05). Geus puguh harta banda, dalah korban jiwa
ogé henteu bisa disingkahan ku ngamukna sakadang runtah harita. Hiji bukti yén
runtah lain pasualan anu bisa dianggap énténg.
Tina bala alatan runtah, bisa
ngalantarankeun balai. Ku ayana kitu, kudu buru-buru mapatkeun jampé tulak bala
singlar runtah. Ari tulak bala téh sabangsaning jajampéan atawa dunga pikeun
nyingkahan balai. Sasarina jampé tulak bala dipapatkeun dina upacara tradisi
ritual, saperti ngaruat jagat, hajat bumi, ngalaksa, jsté. Tulak bala ogé aya
anu sok dipirig ku waditra anu dianggap sakral, saperti angklung gubrag,
terbang pusaka, jsté. Tapi jampé jeung téknis tulak bala nyinglar runtah
mah kawilang basajan. Bisa dipapatkeun ku sakumna urang Bandung, kalayan
henteu perelu ngalibetkeun Jurig Jarian.
Saméméh diajar mapatkeun tulak bala singlar runtah, taya salahna maluruh heula
kasangtukang runtah. Sanajan henteu kungsi ngawawancara runtah, tapi bisa
dipastikeun produsén runtah pangrongkahna mah jolna ti rumah tangga.
Sabéngbatan mémang moal katingali loba, da puguh ti saimah téh rata-rata ukur
sakérésék atawa dua kérésék. Tapi ari dikalikeun jeung sakabéh imah di Bandung
mah, tangtu jumlahna bisa nepi ka ratusan rébu méter kubik. Ku ayana kitu,
salah sahiji jalan anu bisa disorang nyaéta ngurangan jumlah runtah ti saban
imah.
Pikeun babandingan, masarakat pilemburan mah asa tara nyanghareupan pasualan
runtah. Sabab ti baheula ogé geus surti dina ngokolakeun runtah. Contona
misahkeun runtah organik jeung an-organik. Runtah baseuh sasarina
diruang, demi runtah garing bisa disalurkeun ka tukang rongsokan atawa diduruk.
Naon pasualanana ngaduruk runtah? Sanajan bisa nimbulkeun dioksin anu henteu
séhat pikeun diangseu, tapi bakal leuwih henteu séhat lamun patulayah tur ahirna
ngotoran lingkungan.
Di Bandung, mémang pamohalan ngaruang runtah baseuh di sabudeureun imah. Sabab,
umumna henteu nyayagikeun lahan pikeun ngurus runtah. Cukup boga tong runtah di
hareupeun imah, kalayan henteu ngarasa perelu mikiran ka mana éta runtah
dipiceun. Lantaran ngarasa geus mayar iuran runtah téa, antukna loba anu teu
harayang nyaho itu-ieuna. Nu penting mah di wewengkonna beresih, kajeun teuing
di wewengkon batur mah barala ogé. Nu penting mah di wewengkonna henteu barau
runtah, kajeun teuing di wewengkon batur mah barau runtah ogé. Sikep égois anu
méh teu karasa, geus nerekab ka sawatara pangeusi Bandung.
Loba masarakat anu nampik upama
wewengkonna rék dijieun TPA. Puguh baé lumbrah, lantaran maranéhna ngeunteung
kana gagalna cara ngokolakeun TPA. Antukna TPA idéntik jeung kumuh, rarujit,
barau, sarta ngabahayakeun kasalametan jiwa. Sabenerna éta anggapan téh bisa
dirobah upama TPA dikokolakeun kalayan hadé tur daria. Contona ku cara
ngahangkeutkeun kagiatan ngolah runtah jadi gemuk. Ku cara kitu, masarakat
baris ngabagéakeun wewengkonna dijieun TPA, lantaran bisa nyiptakeun arawa
ngalegaan lahan pacabakan. Salila ieu, kagiatan ngolah runtah ukur jadi wacana,
henteu dibarung prakna, sakurang-kurangna henteu pati daria.
Anu leuwih mungkin ditaratas pikeun
nyiar solusi pasualan runtah, taya deui iwal ti ngayakeun gawé bareng antara
pamaréntah jeung sakumna masarakat. Lamun ukur ngandelkeun pamaréntah, nepi ka
iraha ogé moal aya réngséna. Sakali deui, kudu aya rampak gawé anu harmonis antara
pamaréntah jeung masarakat. Kahiji, wayahna pamaréntah kudu nyayagikeun dua
rupa mobil paranti ngangkut runtah, nyaéta pikeun runtah baseuh jeung runtah
anu garing. Lamun waragad maén bal anu jumlahna miliaran bisa kahontal, piraku
baé henteu kabeuli mobil paranti runtah.
Sanggeus sayagi dua rupa mobil runtah,
tangtuna ogé kudu diimbangan ku nyayagikeun dua rupa TPA, pikeun nampung runtah
baseuh jeung runtah garing. Ku cara kitu, anu sok mulungan runtah ogé bakal
sujud syukur, lantaran leuwih babari ngumpulkeun barang-barang anu payu kénéh
kana duit. Apan éta téh kaasup pagawéan mulya anu mugia baé aya dina
karidoan-Na.
Satuluyna, saha anu kudu misah-misahkeun runtah baseuh jeung garing? Taya deui,
iwal ti masarakat di saban imah. Mun perelu, nyieun dua tong sampah keur
runtah baseuh jeung runtah garing. Éta pisan wujud partisipasi nyata masarakat
nu kalintang mangpaatna. Sabab, pasualan runtah mah gumantung pisan kana sikep
saban individu dina ngokolakeun runtah. Sanajan pamaréntah bébéakan ngurus
runtah, moal aya anggeusna lamun henteu bisa ngahudang kasadaran masarakat dina
ngokolakeun runtah. Lain baé pasualan pamaréntah anu tacan bisa ngokolakeun
runtah, tapi perkara méntal masarakat ogé henteu kurang pentingna.
Jajampéan tulak bala singlar runtah mah kawilang basajan. Mangga cobian
papatkeun bari peureum atawa bari beunta, atawa bari peureum beunta: “ciwit
heula diri sorangan, saméméh nyiwit batur; Ambeuan heula runtah sorangan,
saméméh neumbleuhkeun bau ka batur. Lamun kaambeu bau, pék pikiran
carana sangkan batur henteu katempuhan kudu nyeuseup nu barau téa”.
Pikeun sing saha baé anu irungna masih
kénéh normal, pasti bakal milu titén kana pasualan runtah, sakaligus mibanda
tékad pikeun milu partisipasi dina mulangkeun deui citra Bandung jadi kota
kembang
Kacindekan: Pasualan runtah di Bandung tacan tuntas sanajan
geus aya TPA lantaran runtah di TPA nu geus
ngagunung bisa ngabawa polusi jeung panyakit. Solusina teh ngokolakeun runtah
nu saluyu jenisna misalna organik jeung anorganik sarta disediakeun sarana saperti tong, truk, sarta
TPA husus Organik jeung anorganik. Satuluyna diperlukeun partisipasi nyata
masyarakat keur ngokolakeun runtah.
Pamadegan Abdi: keur mulangkeun citra Kota Bandung jadi Kota Kembang
diperlukeun gawe bareng antara pamarentah sareng masyarakat keur ngokolakeun
runtah di Kota Bandung. Utamana kasadaran masyarakat pentingna ngajaga
lingkungan jeung bala nu rék ditimbulkeun ku runtah
Artikel 3
Seuhah Lata-lata
LAMUN
diibaratkeun kana rarasaan mah, kahirupan jaman kiwari téh keur meujeuhna lada
kabina-bina, anu dina dongéng sasatoan mah disebutna téh seuhah
lata-lata! Dina widang kabudayaan, ékonomi, pulitik, hukum, jeung sajabana
éstuning teu weléh harénghéng tur matak jangar ngabandunganana. Krisis idola
geus nembrak kanyataanana. Masarakat leuwih resep ka pamaén sépakbola batan ka
para pamingpin nagara. Lantaran, kiwari geus ngurangan kapercayaan téh ku ayana
pamaréntah katut wakil rahayat tacan nedunan jangji-jangjina anu kalintang
araruduh dina jaman kampanye.
Kaayaan
pamaréntahan téh asa leuwih deukeut kana bobodoran. Contona ngistrénan kepala
daérah di LP. Sidik matak ditahan ogé ku lantaran jadi tersangka korupsi, tapi
keukeuh diistrénan. Jadina matak pikaseurian basa manéhna ngucapkeun jagnji jeung
sumpah jabatan, anu jelas-jelas ti saméméhna ogé geus dirempak. Rék kumaha
rayat percaya ka pamaréntah nu siga kitu? Wakil rayat ogé katingalina taya
ketak nanaon, lantaran studi banding ngeunaan étika ogé kapan kalah ka Yunani.
Padahal lamun hayang neuleuman étika linuhung, wakil-wakil rayat téh asa leuwih
hadé studi banding ka wewengkon nu mibanda ajén-inajén budaya linuhunng.
Dianataran neuleuman kaarifan lokal, ajén budaya lemah cai nu kacida linuhung,
diajénan ku masarakat dunya, sarta awahing ku resep mah apan aya anu diiwat tur
disaluyukeun jeung budaya nagarana. Ari nu gogana, kalah apruk-aprukan ka
Yunani, anu teu hir teu walahir, tur moal nyambung jeung kapribadian bangsa
Indonésia.
Bobodoran
séjénna nu keur meujeuhna ditaranggap téh contona kasus Gayus Tambunan, nu teu
weléh jadi bahan catur. Ongkoh dibérok, tapi bisa ulin ka Bali jeung luar
nagri. Cacak anu teu dibérok ogé apan sakitu héséna hayang ngahajakeun ulin ka
Bali, komo ka luar nagri. Éta téh kakara Gayus, anu jabatanna ogé teu sabaraha
luhur. Komo atuh pajabat saluhureunana, tangtu baé ngahunang-ngahening téh
tangtuna lain akon-akon. Hanjakal nu nanjeurkeun hukum téh henteu kumawani
ngabongkar kelas kakapna mah, sangkilang geus sakitu écésna katerangan ti
Gayus. Kétang, ngurus Gayus ogé sakitu ketar-ketirna, rupaning aturan
diburak-barik ku Gayus. Seuhah lata-lata pokona mah.
Keur
meujeuhna seuhah lata-lata, ana térékél téh rega céngék ngajaul. Réa jalma nu
geus teu kabeuli céngék. Atuh anu maksakeun meuli ogé ukur tamba henteu wé keur
nambahan samara. Kadaharan nu lada geus kaitung langka, anu antukna hayang
seuhah lata-lata téh merelukeun waragad nu mahal. Teu sagawayah jalma bisa
seuhah lata-lata, kajaba sakadang monyét anu malingan céngék di kebon Pa Tani.
Ku ayana Sakadang Monyét gogorowokan “Seuhah Lata-lata”, antukna katohyan ku Pa
Tani. Nu boga dosana kabur. Ari nu kacerekna Sakadang Kuya, anu teu bisaeun
lumpat tarik. Sakadang Kuya rék dipeuncit ku Pa Tani, tapi saméméhna dikurungan
heula. Sabot keur dikurungan, Sakadang Monyét ngalongok. Ti dinya Sakadang Kuya
meunang akal keur ngabales kaculasan Sakadang Monyét. Ceuk Sakadang Kuya,
manéhna rék dikawinkeun ka anakna Pa Tani nu kalintang geulis. Puguh baé
Sakadang Monyét kabitaeun. Sakadang Monyét ngolo sangkan anu dikurungan téh
dihilian baé ku manéhna. Sakadang Kuya satuju, kalayan saratna ménta digandong
tur dialungkeun ka leuwi. Atuh geus sapuk kitu mah, Sakadang Monyét teu kalékéd
nedunan kahayang Sakadang Kuya, sarta anu dikurungan téh dihilian. Teu béda
sigana jeung Kasiem anu ditukeuran ku Karni di pangbérokan jaman kiwari.
Isukna
Pa Tani geus tatahar rék meuncit Sakadang Kuya. Atuh puguh Sakadang Monyét
kacida ngaranjug. Ngabayangkeun rék dikawinkeun jeung anak Pa Tani, kalah
dipangasahkeun bedog. Hiji-hijina jalan pikeun nyalametkeun diri nyaéta api-api
paéh. Teu béda jeung para koruptor jaman kiwari, anu sok papaéhan, mangsa geus
katohyan ngabangsat duit rayat.
Perelu
dibebenah deui cara ngokolakeun nagara téh. Pangpangna dina pasulan étika.
Piraku mani geus taya kapeundeul pisan ngabohongan rayat jeung ngagasak duit
rayat téh. Mangsa duit pajeg digasak ku Gayus sabalad-balad, Dirjen Pajak masih
kénéh taya kapeundeul masang iklan dina télévisi, nitah masarakat sangkan tumut
mayar pajeg, kalayan ngagunakeun dialog nurutan Naga Bonar, “Apa kata dunia?”
Padahal, dunya mah moal nyarita nanaon lamun masarakat geus teu bisa mayar
pajeg ogé. Justru “apa kata dunia” téh lamun pamaréntah henteu bisa ngabongkar
kasus Gayus tug nepi ka kacerek jeung tingkat gegedénna.
Enyaan, teu béda jeung dongéng Sakadang Monyét maling céngék
di kebon Pa Tani. Nu seuhah Lata-lata sakadang Monyét, ari nu dicerekna
Sakadang Kuya. Yu geura, urang mukaan deui dongéng-dongéng sasatoan nu asli
gumelar di tatar Sunda. Tuluy bandingkeun jeung kahirupan jaman kiwari
Kacindekan: Kaayaan masarakat kiwari leuwih resep ka pamaén sépakbola
batan ka para pamingpin nagara. Lantaran, kiwari geus ngurangan kapercayaan téh
ku ayana pamaréntah katut wakil rahayat tacan nedunan jangji-jangjina anu
kalintang araruduh dina jaman kampanye. Kaayaan pamaréntahan téh asa leuwih
deukeut kana bobodoran. Oleh sebab kitu dingarankeunana jaman kiwari the
saperti carita Seuhah Lata-lata lantaran kaduana teh boga kasaruanana.
Pamadegan Abdi: Pamerentah kudu ngabenah bobodoran nu aya di sistem
pamarentahan sangkan mampuh ngamérékeun kapercayaan masyarakat ka pamarentah ku
cara leuwih komitmen ngajalankeun kapamerentahan sarta ngaberesihkeun unsur
pamarentahan ti korupsi
Artikel 4
Atikan Kasenian di Sakola, Napak dina Budaya Bangsa
ANU
pangheulana jadi pananya téh tangtuna ogé: naon tujuanana ngayakeun atikan
kasenian di sakolaan, pangpangna tingkat SD? Puguh baé tujuanna lain pikeun
ngajadikeun sakur siswa sangkan jadi seniman. Perkara isuk jaganing géto aya
diantarana nu jadi seniman, éta mah tangtu henteu matak ngarobah tujuan utama
iayakeunana atikan kasenian di sakola. Siswa tingkat SD, mangrupa mangsa
nyorang atikan formal anu bakal nangtukeun ngabentukna karakter siswa ka
hareupna. Diayakeunana atikan kasenian di sakola téh tujuan utamana mah pikeun
ngatik sangkan siswa jadi kréatif.
Ku
ayana atikan kasenian, siswa ogé dilatih pikeun mibanda kamampuh nalar,
kalemesan budi, imajinasi, sarta kaseukeutan rasa dina nyawang kahirupan
di lingkungan sosial budaya Indonésia. Jadi, atikan kasenian téh henteu sakadar
kalangenan, anu diayakeun dapon henteu. Lantaran, atikan kasenian bisa raket
patalina jeung mata ajaran séjénna. Nu matak, sok aya istilah seni ngajar, seni
diajar, jeung seni séjénna. Perkara éta nuduhkeun yén naon rupa perkara ogé
bakal leuwih anteb lamun ditumpangan ku seni.
Pamaréntah
kalintang surti kana pentingna atikan kasenian, pangpangna anu patali jeung
kabudayaan. Ku kituna, dina PP No. 19, Taun 2005 ngeunaan Standar Nasional
Pendidikan, kecap seni salawasna dihijikeun jeung budaya (seni dan budaya).
Upama diteuleuman leuwih jauh, dihijikeunna kecap seni jeung budaya téh mibanda
harti yén atikan kasenian salawasna kudu nyoko kana budaya di lingkungan
séwang-séwangan. Lantaran bangsa Indonésia mibanda kabeungharan budaya, tangtu
baé di saban wewengkon téh nyampak seni jeung budaya nu mandiri, sarta béda
jeung seni budaya séjén. Tong boro nyarita nasional, dalah di tatar Sunda ogé
kalintang beungharna. Saban wewengkon, sasarina miboga seni jeung budaya nu
mibanda ajén-inajén punjul, sarta boga ciri has séwang-séwangan.
Seni
jeung budaya ieu pisan anu perelu ditépakeun ka barudak sakola, sangkan
mikawanoh, anu kadituna dipiharep mikacinta. Numuwuhkeun rasa kacinta tur
kareueus kana seni jeung budaya sorangan, kalayan lain hartina nutup diri kana
seni jeung budaya global. Taya salahna mikawanoh tur mikaresep budaya
mancanagara, tapi henteu mopohokeun seni jeung budaya banda sorangan.
Lanataran, seni jeung budaya bangsa, tangtu karakteristikna béda jeung seni
budaya deungeun.
Hususna
di tatar Sunda, tangtu baé anu perelu diwanohkeun téh seni budaya Sunda. Réa
urang deungeun nu ngahaja ngayakeun panalungtikan ngeunaan seni budaya Sunda,
ku lantaran ngarasa kataji tur nganggap seni budaya Sunda linuhung. Tangtu baé
kalintang lebarna lamun urang Sunda sorangan henteu mikawanoh.
Ngawanohkeun
seni budaya Sunda bisa dimimitian ku népakeun basa Sunda jeung rupaning
kamonésan basa Sunda dina ajén sastra, anu nyampak dina eumpaka lagu, sajak,
carpon, jeung sajabana. Perelu ditandeskeun deui yén basa Sunda téh henteu
kampungan. Basa Sunda ogé bisa jadi basa rupaning paélmuan. Komo deui lamun
ngagedurkeun népakeun kabiasaan ngagunakeun aksarana. Mémang, aksara Sunda geus
langka digunakeun, lantaran kalintang banggana lamun ngamimitian ngawanohkeun
aksara Sunda, anu kakara kapaluruh sababaraha taun katukang; nepi ka kiwari ogé
masih kénéh réa nu nganggap yén aksara Sunda téh “ha na ca ra ka”. Padahal nu
saéstuna mah aksara Sunda téh “ka ga nga…”. Jadi, wajar lamun bangga diterapkeun
dina kabiasaan sapopoé. Ku kituna, aksara Sunda mah geus puguh hésé, tinggal
basana nu kudu digedurkeun téh, lantaran basa Sunda mah masih kénéh diparaké
dina kahirupan sapopoé. Malah dina tayangan tivi nasional ogé, basa Sunda
mindeng dipaké, sanajan ngan ukur di sabudeureun bobodoran. Kilang kitu, ku
mindeng dikedalkeun ogé apan bisa nuduhkeun yén basa Sunda téh masih kénéh aya
dikieuna, dipikawanoh, tur masih loba anu ngagunakeun dina kahirupan sapopoé.
Nu leuwih utama, basa Sunda téh basa rasa, nu kalintang anteb tur nyurup
digunakeun ku para nonoman urang Sunda.
Kacindekan: Seni
jeung budaya perelu ditépakeun ka
barudak sakola, sangkan mikawanoh, anu kadituna dipiharep mikacinta. Keur éta téh
diperlukeun antikan kasenian di sakola. Hususna di tatar Sunda, tangtu baé anu
perelu diwanohkeun téh seni budaya Sunda.
Pamadegan Abdi: Antikan
kasenian kacida perluna keur ngawawuhkeun budaya bangsa sangkan budaya urang
teh henteu rék diakui bangsa lain. Upama geus diakui bangsa lain bakal susah
keur mulangkeunana.
Artikel 5
Kendang jeung Kuda
PUGUH
baé kendang mah henteu milu puasa sanajan urang Sunda mikawanoh istilah “puasa
kendang”. Éta babasan téh mangrupa kritik anu pikaseurieun, ditujukeun ka
sing saha baé anu puasana ukur dina poé kahiji jeung poé pamungkas di bulan
Ramadhan. Kendang kaasup waditra kasenian tradisional anu kaitung
populér di kalangan masarakat Sunda, dijieun tina kai nu buleud, tengahna
gorowong, sarta dua tungtungna ditutupan ku kulit. Upama nyukcruk kana kamus
mah, di Sunda téh aya “gendang” jeung “kendang”. Gendang mah kendang gedé nu
rarawatna kénca-katuhu, sarta pageuhna disambungkeun ku karawat jeung
tengah-tengah kuluwungna saperti melendung. Demi kendang nyaéta gendang anu
ukuranna leutik (Kamus Basa Sunda RA. Danadibrata, Kiblat, 2006).
Taya
nu anéh tina waditra nu ngaranna kendang, anu antukna sindiran “puasa
kendang” moal ngalantarankeun anu disindiran kahudang amarahna, sanajan anu
disindiranna jalma anu bener-bener ukur puasa dina poé kahiji jeung pamungkas
bulan Ramadhan. Kamungkinan gedé, manéhna moal nyeri haté, komo deui dendam ka
kendang upama dina sakali mangsa amprok jeung pintonan kasenian anu diwaditraan
ku kendang.
Mémang
hésé nyindekeun hiji jalma puasa atawa henteu, lantaran tacan kungsi diayakeun
sabangsaning razia mariksa nu teu puasa. Anu écés mah ukuran dasarna nyaéta
barang dahar jeung nginum, sanajan réa di antara ustad anu sering nétélakeun
yén puasa anu pangbabarina nyaéta nahan hanaang jeung lapar. Tapi pikeun jalma
anu tacan bisa ngadalikeun beuteung, nahan hanaang jeung lapar ogé tétéla
henteu babari. Wajar upama di tatar Sunda populér istilah “puasa kendang”.
Karuhun
Sunda anu nyiptakeun rupaning ungkapan kritik ka jalma anu tara puasa, kawasna
geus kacida surti yén dina mangsa keur puasa dipahing ngumbar amarah atawa
nyarékan lak-lak dasar. Ku kituna kritik anu dijieun ogé sari-sari bari
ngabodor. Conto kritik séjénna nyaéta “puasa ayakan” (singgetan tina: saaya-aya
dihakan). Éta ungkapan ditujukeun ka jalma anu ngaku puasa, tapi manéhna ngadahar
naon baé anu bisa didahar. Puguh baé ieu mah leuwih parna batan “puasa
kendang”, sabab anu “puasa ayakan” mah enas-enasna henteu puasa
pisan.
Sigana
“puasa kendang” jeung “puasa ayakan” téh antukna jadi inspirasi
pikeun sabagéan para pajabat anu nyekel kakawasaan . Maranéhna katingali soléh
malah suci dina mangsa kompanye atawa dina poé-poé panungtungan mancén. His,
puguh baé pikeun ngondang simpati masarakat sangkan dipilih deui. Salila mancén
tugas, méh henteu kungsi ngalakukeun nanaon iwal ti kukumpul duit pikeun
ngagentian modal waragad salila kompanye tur pikeun nyiapkeun kompanye
satuluyna. Kaciri soléhna ukur di awal jeung ahir mangsa mangku jabatanna,
atawa sebut baé “pajabat kendang”. Karesepna sukan-sukan,
ngahambur-hambur duit ladang tina ngamangpaatkeun jabatanana.
Pon
kitu deui aya pajabat anu méntalna “ayakan”. Puguh baé leuwih parna.
Sabab manéhna bakal “ngahuapkeun” naon baé nu katingali jeung dianggap
“ngeunah”, bari teu kudu mikiran halal atawa haram. Rupaning kasus korupsi anu
ngajiret para pajabat téh geus nuduhkeun yén “pejabat kendang”
jeung “pejabat ayakan” téh tétéla henteu saeutik. Maranéhna
satékah-polah mintonkeun dirina anu keur “puasa”, tapi dina mangsa manggih
kasempetan tur nu séjén keur malaweung, mangka dihuapkeun hutan lindung, laut,
alat berat, duit rayat, jeung naon baé nu “pingeunaheun”.
Karuhun
Sunda ogé kawasna geus bayeungyang nyaksian jalma anu ngaku muslim tapi henteu
puasa di bulan Ramadhan. Jeung anu leuwih parna deui, maranéhna henteu ngajénan
atawa teu paduli ka jalma di sabudeureunana anu keur meujeuhna paruasa.
Maranéhna henteu ngarasa éra sanajan dahar, nginum , atawa ngaroko di tempat
umum. Leuheung kénéh anu saukur kaciri sukuna wungkul mah. Nya ti dinya mah
kaitung lumrah lamun satuluyna aya carmina (pantun kilat) anu nepi ka
kiwari masih kénéh populer, “puasa kuda lebaran munding/ puasa teu kaduga
lebaran ginding. Hiji sindiran anu ditujukeun ka jalma anu ngedul puasa
puasa, tapi dina mangsana ngarayakeun lebaran hayang panggindingna.
Geus
lain rusiah deui tur jadi fenomena umum yén ngarayakeun lebaran di pakampungan
téh réa diantarana nu kalah ngadu géngsi. Pangpangna pikeun anu sapopoéna
ngumbara di kota-kota gedé. Pakéan sing sarwa anyar, dahareun sagala aya,
kandaraan méwah, ngecét imah, jeung sajabana, salawasna jadi bagéan tina
ngarayakeun lebaran pikeun sawatara jalma. Malah keur ngahontal éta kaméwahan
téh aya kalana maksakeun. Contona nginjeum duit ka réntenir atawa ngagadékeun pakakas
imah keur sakadar ngaréntal kandaraan. Pokona mah rupaning cara dilakonan
sangkan lebaran bisa ginding, pikeun némbongkeun kasuksésanna ngumbara
di kota gedé. Matéri beuki weweg jadi barométer keur ngukur darajat manusia.
Naha kiwari masarakat téh beuki réa nu materialistis? Apan di payuneun Gusti Nu
Maha Agung mah, jalma anu pangmulya-mulyana téh lain jalma beunghar, lain
pajabat, lain ménak, tapi jalma anu taqwa.
Dimuat
di Majalah Seni Budaya
Kacindekan: Puasa kendang atawa puasa
kuda teh nyaeta istilah nu digunakeun
keur urang nu ngalaksanakeun puasa tapi teu mampuh nganahan nafsu saperti
ngumbar amarah jeung sajabana. Jalma anu dimulyakeun ku Gusti Nu Maha agung teh
nyaeta jalma anu taqwa.
Pamadegan Abdi: Istilah eta the mangrupakeun
kajadian anu lumrah di masyarakat urang. Loba pisan jalma ngalaksanakeun puasa
di bulan ramadhan tapi sakadar nahan dahar wungkul. Ku sabab kitu salaku muslim
kudu ngalaksanakeun ibadah urang jeung sampurna di hareup Gusti Nu Maha Agung.
Sumber: galuhpurba.com
